W pierwszej części mojego kompendium wiedzy o systemach zawieszeń rowerowych pokazałem Ci najważniejsze parametry i wykresy, które decydują o zachowaniu roweru na szlaku. Pozostaje odpowiedzieć na proste pytanie: w którym systemie te parametry są najlepsze?
Wstęp, a w zasadzie podsumowanie: który system zawieszenia jest najlepszy?
Odpowiedź na to proste pytanie niestety prosta nie jest, bo najlepszy system nie istnieje.
Ba, zaryzykowałbym nawet stwierdzenie, że sam system nie ma aż takiego znaczenia! Bardziej liczy się jakość jego wdrożenia w danej ramie. Czyli to, jak dobrze projektant wyważył kompromisy pod kątem danego zastosowania roweru, geometrii, komponentów, wybranego dampera, możliwości produkcyjnych itd.
Wybór systemu jedno-, czterozawiasowego czy innego, daje tylko większą lub mniejszą swobodę przy naginaniu tych kompromisów, poprzez kształtowanie parametrów takich jak anti-squat czy anti-rise (jeśli nie wiesz, o co w nich chodzi, gorąco polecam pierwszą część artykułu!).
→ Więcej: Systemy zawieszenia cz. 1: jak czytać parametry i wykresy?
Ale byłbyś rozczarowany, gdybym w tym miejscu postawił kropkę, więc: jakie są najważniejsze cechy tych wszystkich systemów?
1. Klasyczny jednozawiasowiec (single pivot)
Czyli rama, w której występuje jeden punkt obrotu, a damper jest przykręcony bezpośrednio do wahacza (ewentualnie za pośrednictwem sztywnej „przedłużki” omijającej rurę podsiodłową). Od lat synonimem klasycznego single-pivota jest marka Orange, a na naszym podwórku do niedawna był to Dartmoor (np. model Blackbird).
O systemie tym mówi się, że jest to „jajecznica w świecie zawieszeń”. Zaprojektowanie takiego zawieszenia jest bardzo łatwe, bo o zachowaniu przy przyspieszaniu (anti-squat) i hamowaniu (anti-rise) decyduje tylko jedna zmienna: położenie głównej osi obrotu.
Niestety powoduje to też ograniczenia. Te dwa główne parametry są tu ze sobą ściśle powiązane, więc kompromisu między nimi nie da się w żaden sposób „oszukać” – zawsze jest to sytuacja „albo rybki, albo akwarium”. Bardzo ograniczone są też możliwości kształtowania krzywej przełożenia – praktycznie nie występuje tu progresja, co słabo współgra z damperami sprężynowymi (również ze względu na przenoszone przez damper boczne obciążenia – cienki tłok sprężynowców bardzo ich nie lubi).
Najbardziej znanym minusem tego systemu jest jednak usztywnianie się przy hamowaniu. Tyle że wcale nie jest to takie oczywiste, bo jak już wspomniałem w pierwszej części, zjawisko brake-squat (które niezaprzeczalnie jest tu bardzo silne) ma wiele zalet – przysiadający tył częściowo równoważy zapadanie się przodu, stabilizując geometrię. Zresztą obecnie niejeden topowy „wirtual” (a zwłaszcza te o bardziej racingowej charakterystyce) zachowuje się pod tym względem bardzo podobnie.
Żeby nie być gołosłownym: pamiętasz jeszcze zagadki z wykresami z pierwszej części? To mam jeszcze jedną: poniższy wykres pokazuje siłę przysiadania/usztywniania przy hamowaniu dla dwóch ram: „rolniczo” prostego Orange’a Alpine oraz Yeti SB165 ze skomplikowanym systemem Switch Infinity. Zgadniesz, który jest który?
Bo jajecznica nie tylko jest prosta w przygotowaniu, ale też smaczna. Rama z zawieszeniem jednozawiasowym działa zawsze intuicyjnie i przewidywalnie (zwłaszcza przy skakaniu czy pompowaniu), a jej konstrukcja jest prosta i tania w produkcji oraz serwisie (wymiana 2 łożysk zamiast 8-12 w czterozawiasowcach). Jest to też system najlżejszy, co może być szczególnie istotne w rowerach o małym skoku (przy którym łatwo uzyskać pożądane parametry).
Więc nie taki jednozawias straszny, jak go (po)malują! Zwłaszcza w połączeniu z nowoczesnymi, bardzo dobrymi damperami.
2. Jednozawiasowiec z ogniwami pośredniczącymi
Konstrukcja spotykana znacznie częściej, dokłada dodatkowe elementy przekazujące siły na damper. Może to być system dźwigni przy samym damperze (np. F.O.L.D. w rowerach Focus czy Delta System w Evilu – zdjęcie poniżej) lub – zdecydowanie częściej – tzw. „faux bar” (np. Marin, Kona), widoczny na grafice i animacji powyżej.
Ten ostatni wariant jest szczególnie niebezpieczny, bo osobom nieobeznanym w temacie… wybuchają od niego mózgi. „No co ty smolisz?! Przecież są cztery zawiasy jak byk! Patrz baranie: jeden, dwa, trzy i cztery!”.
Tak, tyle że nie.
Czwarty zawias – ten przy osi koła – jest tu umieszczony na górnych rurkach (seatstay), a nie na dolnych (chainstay), przez co koło i hamulec w dalszym ciągu są zamocowane na tym samym elemencie wahacza, obracającym się na głównej osi obrotu – identycznie, jak w najprostszych jednozawiasowcach zwyczajnych.
Więc choć osi i łożysk faktycznie jest tu tyle samo, co w czterozawiasowcu, to z punktu widzenia kinematyki, w dalszym ciągu jest to jednozawiasowiec.
Obowiązują tu dokładnie te same ograniczenia, jeśli chodzi o kompromis pomiędzy zachowaniem na podjazdach i na zjazdach (czyli ścisłe powiązanie parametrów anti-squat i anti-rise z położeniem głównej osi obrotu), a dodatkowe elementy nie mają żadnego znaczenia np. dla aktywności przy hamowaniu.
Dają one jednak projektantowi możliwość kontrolowania przełożenia (progresji) oraz zwiększają sztywność konstrukcji, co jest szczególnie dobre dla dampera, który nie bierze udziału w przenoszeniu bocznych obciążeń. Te dwa czynniki otwierają możliwość (sensownego) zastosowania dampera sprężynowego.
3. Jednozawiasowiec typu „split pivot”
Zawieszenie umiłowane głównie przez Treka (pod nazwą ABP – Active Braking Pivot), który niegdyś zaciekle walczył o nie w sądzie z Davem Weagle (autorem bliźniaczego systemu Split Pivot, z którego na największą skalę korzysta marka Devinci). Stosowane też w rowerach Orbea.
Oś piasty dalej jest tu na elemencie „krążącym” wokół głównej osi obrotu, więc formalnie rzecz biorąc, jest to nadal jednozawias (z ogniwami pośredniczącymi). Choć w szczególnej odmianie, bo tylna oś obrotu została w nim umieszczona współśrodkowo z osią piasty, a zacisk hamulcowy jest przykręcony do górnej rurki (seatstay).
Powoduje to „odłączenie” hamulca od chainstaya, a tym samym uwalnia parametr anti-rise od anti-squat. Pozwala to na niezależne kształtowanie charakterystyki przy przyspieszaniu i przy hamowaniu, co z punktu widzenia projektanta, stawia to rozwiązanie niemal na równi z opisanym niżej czterozawiasowcem z ogniwem Horsta.
System ten ma jednak dwie zasadnicze wady: pierwsza to wspomniane obwarowanie patentami. Druga to skomplikowanie konstrukcji spowodowane umieszczeniem osi obrotu na osi piasty.
4. Czterozawiasowiec z ogniwem Horsta (four-bar)
Jeśli jednozawiasowiec jest jajecznicą zawieszeń, to czterozawias musiałby być schabowym z frytkami. Niewątpliwie bardziej zaawansowany, ale w dalszym ciągu trudno spierdolić.
Odkąd wygasł patent Specializeda na zawieszenie FSR, systemy tego typu stały się najbardziej powszechnym rozwiązaniem na rynku – nie sposób wymienić wszystkich marek, które z nich korzystają (z takich ciekawszych: wspomniany Spec, Canyon, Transition, NS Bikes). Wyprodukowanie takiego systemu jest łatwiejsze, niż w przypadku “wirtuala” czy split pivota, a przy tym daje on dużą swobodę projektantowi.
System ten najłatwiej rozpoznać po dodatkowym zawiasie na dolnych rurkach tylnego trójkąta – pomiędzy główną osią obrotu a osią piasty (jest on nazywany ogniwem Horsta). Różnica względem jednozawiasowca typu „faux-bar” wydaje się niewielka, ale ma ogromne konsekwencje dla kinematyki.
Po pierwsze, podobnie jak przy split-pivocie, zachowanie przy hamowaniu można tu kształtować niezależnie od zachowania przy przyspieszaniu – ramy tego typu zwykle oferują najniższe i tym samym najbardziej neutralne wartości anti-rise (w okolicach 40-60%).
Po drugie, ścieżka ruchu koła nie jest tu już łukiem ze środkiem w głównej osi obrotu – choć różnica nie jest tak duża i nie daje aż takich korzyści, jak w opisanym niżej systemie z „wirtualnym” punktem obrotu.
5. Czterozawiasowiec z pływającym („wirtualnym”) punktem obrotu
„Wirtuale” z jednoczęściowym wahaczem zwykle traktuje się jako zupełnie oddzielny system zawieszenia, ale od strony kinematyki są to tak naprawdę czterozawiasowce, tylko ze znacznie krótszymi łącznikami (a.k.a. linkami/krzywkami). Typowe przykłady to systemy VPP (Santa Cruz), DW-Link (Pivot, Ibis) i Maestro (Giant).
Już czterozwias z ogniwem Horsta powoduje, że koło nie obraca się po łuku ze środkiem na głównej osi obrotu, ale w jego przypadku punkt obrotu z grubsza pozostaje w tym samym miejscu. Zastąpienie długich elementów wahacza krótkimi linkami powoduje, że ten magiczny punkt (nazywany fachowo „instant center”) zaczyna się istotnie przemieszczać w miarę ugięcia. Nie jest to więc już sztywno określony punkt w przestrzeni, a punkt pływający lub „wirtualny”.
Co to daje? Przede wszystkim większą swobodę w projektowaniu parametrów anti-rise i anti-squat zmieniających się w miarę ugięcia. Innymi słowy, umożliwia zaprojektowanie zawieszenia o określonej charakterystyce w danym punkcie skoku, co pozwala np. połączyć wysoką efektywność pedałowania w okolicach sagu ze swobodną pracą zawieszenia przy dużych strzałach.
Problem z tą nowo odblokowaną swobodą polega na tym, że projektant musi wiedzieć, jak ją wykorzystać. Czyli zdecydować, jakiej charakterystyki oczekuje w całym zakresie skoku i wiedzieć, jak przełożyć to na kształt i położenie łączników. Najlepiej w taki sposób, żeby uzyskane w ten sposób wykresy przebiegały w miarę łagodnie (co jest bardziej przewidywalnie dla ridera i nie wymaga tak zaawansowanego tłumienia). A to przy krótkich linkach jest znacznie trudniejsze, niż przy długich.
Więc choć teoretycznie możliwości takiego układu są największe, to jego praktyczne wdrożenie narzuca nowe wyzwania, jak konieczność upakowania wymaganego kształtu łączników w bardzo ciasnym obszarze suportu, czy większe wymagania względem zaworowania tłumienia dampera przy bardziej zakręconych krzywych przełożenia.
Nie pomaga też fakt, że wspomniane wyżej systemy są objęte patentami. Choć to akurat właśnie się zmienia, bo w październiku 2023 wygasła ochrona wyjątkowo cenionego DW-Linka. Może więc w najbliższych latach zobaczymy wysyp wirtuali podobny do boomu na klony FSR po wygaśnięciu patentu Specializeda?
6. Systemy sześciozawiasowe (6-bar / 6-link)
Cieszę się, że ustaliliśmy już, że liczba zawiasów w nazwie systemu niekoniecznie odzwierciedla faktyczną liczbę osi obrotu. Bo tutaj zaczyna się jazda. Zamiast je liczyć, postuluję, żeby wzorem samochodów, nazywać takie konstrukcje po prostu „wielowahaczowymi”.
Systemy sześciozawiasowe wielowahaczowe zwykle stanowią połączenie „wirtuala” (wahacz na krótkich linkach) i czterozawiasowca (ogniwo Horsta przy tylnej osi) – pozwala to projektantowi „rozbić” zależności pomiędzy parametrami anti-squat, anti-rise i progresją.
Ale żeby to wszystko ruszało się w kontrolowany sposób, konieczny jest dodatkowy łącznik między górnym i dolnym linkiem. Dzięki niemu ruch jednego łącznika „steruje” ruchem drugiego – np. w określonej fazie skoku górna krzywka może zmienić kierunek obrotu dolnej, co jeszcze bardziej otwiera przed projektantem możliwości kształtowania charakterystyki.
Typowym przykładem jest nieco zapomniany Felt Equilink, a z bardziej współczesnych: nowy Scott Ransom oraz system Sixfinity (nie mylić ze Switch Infinity) w elektrycznym Yeti 160E.
Nietypową odmianą sześciozawiasowca jest też system DW6 stosowany w rowerach Atherton Bikes – ma on dwa łączniki przy suporcie zamiast belki łączącej link górny z dolnym:
Wspomniany wyżej przykład elektryka Yeti ujawnia dodatkową zaletę systemów sześciozawiasowych (poza dowolnością w kształtowaniu kinematyki): możliwość kreatywnego „upakowania” pożądanych parametrów w ograniczonej przestrzeni. Z tego powodu aktualnie zyskują one na popularności.
7. Systemy z wysokim punktem obrotu (high pivot)
Na koniec zostawiłem rozwiązanie, które jest ostatnim krzykiem mody w świecie DH i enduro. Jego sztandarowym reprezentantem rzutem na taśmę został nowy Trek Slash, choć marki takie jak Commencal, Norco, Forbidden czy Deviate odgrzebały tę koncepcję dużo wcześniej.
Podobnie jak sześciozawiasowce, „high pivoty” mogą bazować na różnych systemach. Kiedyś były to jednozawiasy, ale ostatnio rozwiązanie to pojawia się w rowerach z ogniwem Horsta (GT), split pivotem (Trek), wirtualem (prototypowa zjazdówka Pivota) czy nawet tzw. „odwróconym czterozawiasem” (nowsze modele Forbidden). Wszystkie je łączy główny punkt obrotu położony wysoko nad zębatką korby.
Powoduje to, że tylne koło w miarę uginania zawieszenia „ucieka” do tyłu od przeszkody – podobnie, jak robi to koło przednie. W teorii rower dzięki temu płynniej przetacza się po nierównościach, nie wytrącając prędkości tak, jak w tradycyjnych systemach, w których tylne koło po zderzeniu z przeszkodą idzie pionowo do góry, a nawet do przodu.
Przy standardowej konstrukcji zawieszenia, takie „odjeżdżanie” tylnego koła powodowałoby potężny pedal-kickback, czyli kopanie w korby przez „wydłużający się” łańcuch. Dlatego kolejną cechą wspólną wszystkich high pivotów jest rolka prowadząca łańcuch w okolice głównej osi obrotu. Jest to bardzo ciekawy element, który rozdziela nierozerwalny do tej pory kompromis pomiędzy wartością anti-squat a zjawiskiem pedal-kickback, jeszcze bardziej zdejmując z projektanta ograniczenia przy kształtowaniu tych parametrów (równie ciekawym, co mało znaczącym efektem ubocznym jest anti-squat całkowicie niezależny od rozmiaru przedniej zębatki).
A więc system idealny? Cóż, na pewno ma wiele zalet… w zjazdówce. Ale w rowerze enduro dodatkowa masa i hałas przy pedałowaniu, który generuje rolka prowadząca, mogą być upierdliwe. Taki układ powoduje też wyższe straty energii – pozornie niewielkie (ok. 2%), ale przy podjeżdżaniu ciężką endurówką, każdego wata szkoda.
Do tego warto pamiętać, że po „odjechaniu” od przeszkody tylne koło musi wrócić do przodu, do pozycji wyjściowej. Więc o ile w pochłanianiu pojedynczych strzałów high pivoty są zajebiste, tak na szybko następujących po sobie nierównościach, zyski w płynności i prędkości zaczynają być dyskusyjne.
Dla mnie jednak największą wadą high pivotów jest chainstay wydłużający się przy ugięciu. O ile na lądowaniach hop wynikająca z tego dodatkowa stabilność jest pożądana, to już na wybiciach jest to dość trudne do wyczucia (skoczność nie jest domeną tego systemu). Również wydłużanie się przy agresywnym wklejaniu roweru w zakręty może być dezorientujące dla kogoś, kto całe życie jeździł na klasycznych systemach, w których baza kół skraca się przy dociążeniu.
Więc podobnie jak wirtual, high pivot daje projektantowi supermoce nieosiągalne w innych systemach, ale równocześnie tworzy własne problemy. Wspominałem już, że idealny system nie istnieje?
Inne rozwiązania
W ramach ciekawostki, na deser zostawiłem pozostałe, mniej popularne lub całkiem wymarłe systemy (napisz w komentarzu, o czym zapomniałem!):
Systemy szynowe
Sztandarowy przykład nowożytny to zawieszenie Yeti Switch Infinity, w którym dolny link zastąpiono punktem obrotu ślizgającym się na podwójnej pionowej szynie (inny przykład to zawieszenie R3ACT z grubą tuleją, na której ślizgał się cały wahacz). Wygląda to magicznie, ale z punktu widzenia kinematyki, element ten jest tradycyjnym linkiem, tyle że o… nieskończonej długości. Podlega przez to takim samym ograniczeniom, jak tradycyjne systemy czterozawiasowe – parametry rowerów Yeti są bardzo zbliżone do innych systemów z wirtualnym punktem obrotu.
Flex-stay
Nie tyle system, co rozwiązanie konstrukcyjne. Giętkie rurki wahacza zastępują w nim zawias przy osi koła, który i tak obracałby się w bardzo małym zakresie. Specjalnie zaprojektowane sprężyste sekcje rur mogą nawet zastąpić ogniwo Horsta w czterozawiasowcach typu FSR (jeśli znajdują się na chainstayu, czyli dolnych rurkach wahacza), ale ze względu na sztywność przy pedałowaniu, znacznie częściej rozwiązanie to trafia do systemów jednozawiasowych z ogniwami pośredniczącymi typu faux bar (gdzie wygina się seatstay). Świetnie sprawdza się w rowerach o małym skoku, np. wylajtowanych maszynach XC, w których liczy się każdy gram, choć przykład Meridy pokazuje, że nawet 170 mm ugięcia nie stanowi przeszkody dla zastosowania flex-staya.
Softail
Koncepcja podobna do powyższej, tyle że tutaj elastyczność tylnego trójkąta zastępuje główną oś obrotu przy suporcie (i wszystkie pozostałe też) – jest to więc system zerozawiasowy. Z oczywistych względów jest on zarezerwowany dla rowerów o małym skoku. Obecnie traktowany jako ciekawostka historyczna, ale dziwi mnie, dlaczego tak niechętnie sięgają po niego projektanci graveli.
URT
W przeciwieństwie do (prawie) wszystkich innych systemów, korba nie jest tu zamontowana na przednim trójkącie, a na wahaczu. A ponieważ wszystko znajduje się na jednym elemencie (jak w hardtailu), to nie ma absolutnie żadnej interakcji między napędem a ugięciem zawieszenia. Nawet zastosowanie wysokiego punktu obrotu jest możliwe bez żadnych kombinacji! Genialne? Nie do końca, bo takie rozwiązanie powoduje, że w pozycji stojącej cała masa rowerzysty staje się masą nieresorowaną, a jakość pracy zawieszenia, delikatnie mówiąc, pozostawia wiele do życzenia (ponownie, jak w hardtailu). Dlatego obecnie system ten został zdegradowany do rowerów z supermarketów, ale tu też jestem ciekaw, kiedy na nowo odkryją go projektanci graveli.
Systemy z pływającym suportem
Tutaj korba nie jest ani na przednim trójkącie, ani na wahaczu, a na oddzielnym elemencie zawieszonym pomiędzy nimi (przykłady: GT iDrive, GT AOS, Lapierre Pendbox). Umożliwia to projektantowi sterowanie położeniem suportu w ramach ugięcia niezależnie od ruchu osi koła i napędu. Na przykład w ramach GT z wysoko położonym punktem obrotu, a więc kołem „uciekającym” do tyłu, suport również przy ugięciu wędrował do tyłu i nieco do góry, zapobiegając ciągnięciu łańcucha. Było to więc coś pomiędzy URT a „normalnymi” systemami i działało całkiem nieźle… dopóki działało (elementy systemu były narażone na duże obciążenia).
Pływający zacisk hamulca
Kolejne rozwiązanie uzupełniające, które może zostać zastosowane w każdym systemie – ostatnio nieśmiało powracające w rowerach kilku zawodników PŚ DH. Zacisk jest w nim zamontowany na adapterze obracającym się względem osi koła, którego ruch podczas ugięcia kontroluje ramię prowadzące do rury podsiodłowej. Dzięki temu, zachowanie podczas hamowania (anti-rise / brake-squat) można kontrolować niezależnie i z dużą dowolnością. Typowe zastosowanie to wyeliminowanie przysiadania zawieszenia w systemach jednozawiasowych, ale co mniej oczywiste, niektórzy zawodnicy decydują się na zwiększenie tego efektu dla lepszej stabilności geometrii na dohamowaniach (np. Kona Stab umożliwiała montaż ramienia w dwóch diametralnie różnych pozycjach).
Podsumowanie (już takie prawdziwe)
Jak widzisz, nawet mając kompletną wiedzę na temat poszczególnych systemów i rządzących nimi parametrów, nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, który z nich jest najlepszy.
Wśród riderów długo panowały ciągle panują przekonania, że dane typy zawieszenia są jednoznacznie powiązane z pewnymi cechami, jak np. blokowanie się przy hamowaniu jednozawiasowców, czy kopanie w korby wirtuali.
Prawda jest jednak taka, że te same problemy i ograniczenia dotyczą każdego systemu, a każdy projekt stanowi zbiór kompromisów. Od wybranego systemu zależy tylko tyle (i aż tyle?), jak trudno będzie te kompromisy nagiąć do wizji projektanta wynikającej z przeznaczenia roweru, budżetu i ograniczeń konstrukcyjnych/patentowych.
Loading ...Źródła
(…te same, co w części pierwszej):
- Blog Linkage Design – autor od 14 lat publikuje parametry konkretnych rowerów z krótkim omówieniem, które jest nieocenione w nauce samodzielnej interpretacji danych i wykresów.
- Pinkbike – a konkretnie seria Behind the Numbers skupiająca się na analizie konkretnych rowerów, zgodnie z zasadą, że najlepiej uczyć się na przykładach. Cennym źródłem wiedzy jest też pierwszy artykuł wprowadzający.
- Vorsprung Suspension – podobały Ci się „dygresje dla zaawansowanych”? Ten kanał to taka jedna wielka dygresja. Podstawowe tematy też są pokazane, ale raczej jako wstęp do znacznie głębszych i ciekawszych analiz poszczególnych zagadnień. Przy czym słowo „ciekawszych” dotyczy wyłącznie rowerowych nerdów – reszta wyłączy po 30 sekundach. Ale skoro doczytałeś aż tutaj…
- Jan Kiliński – projektant marki Dartmoor, który w swoich filmach na kanale Dirt it More często przemyca cenne „insiderskie” uwagi na temat zawieszeń i ich kinematyki. Niektóre określenia w moim artykule są wręcz bezczelnie z nich zerżnięte, niejednokrotnie też uwagi Janka skłaniały mnie do zgłębienia jakiegoś tematu lub spojrzenia na niego z innej strony.
- Linkage X3 – program używany do analizy i projektowania zawieszeń, który w darmowej wersji daje wgląd w olbrzymią bazę rowerów, uzupełnianą na bieżąco przez użytkowników (dokładność niektórych modeli pozostawia czasem wiele do życzenia, ale lepsze to niż nic). Jest to też naturalny kolejny krok, jeśli chcesz przejść od czytania gotowych wykresów do tworzenia własnych (np. dla interesującego Cię roweru, dla którego dane są niedostępne).
Zobacz też:
- Systemy zawieszenia cz. 1: jak czytać parametry i wykresy?
- Regulacja zawieszenia – poradnik
- Sklep 1Enduro – zakupy w nim sponsorują niezależne artykuły, takie jak ten
No i bravo Ty
Najlepsze to takie zawieszenie które jest dobrze ustawione :)
Zdecydowanie tak! :)
Tyle że prawidłowe ustawienie jest niezbędną bazą do jakichkolwiek porównań, niezależnie od systemu.
Sorry nic z tego nie rozumiem ;) ale jutro jadę po Bluebirda :)
No to musisz z tego zrozumieć tyle, że nie masz sobie dać wmówić „fachowcom”, że to jest upośledzony system zawieszenia, bo ma on sporo zalet :) I to fajnych, tzn. związanych z frajdą z jazdy, a nie że „nie pompuje na asfaltowych podjazdach”.
Kiedyś mnie też odradzali Blackbirda bo kopie na podjazdach i parę innych rzeczy słyszałem, a i tak go kupiłem, jestem już po terapii horstem, w trakcie wirtuala i myślę, że Janek spoko to zaprojektował, jakby pozbyć się yoka i dorzucić jakiś link co by progresję zwiększyć to by dalej się broniło, bo wtedy główna różnica to brake jack, a moim zdaniem to też jest kwestia gustu, aniżeli wada czy zaleta.
Używam bluebirda od roku . Co mogę powoedzieć:Fajny rower . Co w nim wymieniłem ? Na ten rok wpadły nowe hamulce czterotłoki od Shimano sm-rt 6120 bodajże i wpadnie jeszcze zmiana opon. Ale osobiście polecam . Rower ma służyć tobie i tobie dawać frajdę .
Ciekawe czy hardtaile wrócą kiedyś do łask, czy jednak są na tyle ograniczające, że nie i już :P
Co masz na myśli przez „wrócą do łask”?
endurowcy patrzą ze śmieszkiem na hardtaile, do enduro się nienadajooo
na trasach enduro, czy bike parkach jakieś mniej niż 1% riderów śmiga na HT
zastanawiam się czy jest szansa na jakąś nowinkę techniczną czy cokolwiek, co sprawi, że HT się jednak nadadzą do haratania. Progresywna geometria, wkładki w oponach, sztyce opuszczane itd to nadal za mało, żeby zjechać czarną trasę w czarnej górze
Ta nowinka techniczna to właśnie pełne zawieszenie. Nie da się pracą nóg zrobić tego co potrafi sprężyna z tłumieniem olejowym, co nie oznacza, że nogi nie grajo.
Trek roscue canyon stoic Giant Phantom orbea laufen. itp.to hardaile którymi można pojeździć jak na enduro
Czepiam się, ale jeszcze przed 12, a Ty już pijany (z czterech nazw jedna poprawna)?! ;P
Ej no, bez przesady – na hardtailu jak najbardziej da się zjechać wszystko to, co na fullu. Wymaga to trochę innego (i raczej wyższego skilla), ale nie kategoryzowałbym tego tak, że jakieś tam dodatki w osprzęcie powodują, że coś się da, a coś się nie da.
Jest oczywiście łatwiej, wygodniej i bezpieczniej, ale pod tym względem przepaści, jaką daje pełne zawieszenie, nigdy nie przeskoczysz. Dlatego kto może, do górskiej jazdy wybiera fulla. W końcu większość osób robi to dla przyjemności ;)
Hej, miałem 1 fajnego fula. Teraz hartail. Powiem tak. Na niebieskie i łatwe czerwone trasy sztewniak jak najbardziej się nadaje. Przy łomocie cudów nie ma. Trudno o flow. Niewątplwą zaletą jest niższa masa w porównaniu do fula.
Może i patrzą się z „uśmieszkiem” ale ten uśmieszek jakoś szybko znikał gdy im odchodziłem podczas zjazdu ;)
A jak mam coś doradzić – jeśli ktoś spędza większość rowerowego czasu na bardziej gładkich trasach(a nawet szlaki takie znajdziemy) to hardtail jest bardzo dobrym rozwiązaniem. To samo powiem jeśli ktoś nie ogranicza się jedynie do enduro i poza zjazdami lubi również pumptracki, dirt, street czy wycieczki po polskich nizinach. Ja śmigałem tylko ht przez ostatnie 3 lata i nie żałuję. Nabrałem skilla jakiego nie miałem nigdy i zjechałem trasy, na których wielu „fullowców” pukało mi w czoło, a potem nie mogli się nadziwić, że jestem na dole szybciej niż oni. Mimo zakupu fulla mój wysłużony hornecik na kołach 26 dalej zostanie w mojej kolekcji :).
Jaki system bym wybrał. Zdecydowanie zależy do jakiego zastosowania.
Do downhillu wybrałbym highpivota przy dużych prędkościach wydłużający tył dodający stabilności oraz ścieżka koła najlepiej radząca sobie w terenie.
Do enduro(zawodniczego) jakiś wirtual vpp lub dw-link pozwala w pierwszej części skoku na efektywne podałowanie po czym na końcu skoku praktycznie nie kopie. Jednocześnie ten system (w przeciwieństwie do HP) nie wydłuża się oraz nie posiada rolki co w takiej specyfice jazdy może być nie zawsze pożądane.
Jazda bikeparkowa wybrałbym horsta. Łatwa dostosowanie krzywej przełożenia(co przydaje się na hopach), prosty w budowie, jednocześnie dobrze zachowuje się przy hamowaniu. Anti-squat nie jest na tyle istotny więc można pozwolić na niższe wartości na rzecz kopania.
Freeride jedno zawias z ogniwem pośredniczącym lub horst. Łatwe ustawienie krzywej przełożenia, prosta budowa i dobrze wykonana stosunkowo wytrzymała. Tylni trujkąt pozostaje cały czas krótki.
Jest to tylko moja amatorska opinia ale po kilku przeczytanych artykułach i paru zabawach w linkage wydaje mi się że takie zestawienie wydaje się całkiem rozsądne.
Jeśli ktoś się zna i chciałby skorygować moje wypociny to chętnie posłucham i dowiem się czegoś nowego.
Moim zdaniem nie można tego aż tak uprościć, choć w oparciu o najpopularniejsze konstrukcje, kierunek rozważań jest dobry.
Warto jednak pamiętać, że wirtual umożliwia, ale nie gwarantuje z automatu tego co piszesz, a horsta można zrobić tak, żeby miał anti-squat na poziomie wirtuali (i odwrotnie). Więc trochę się to wszystko rozmywa.
Może trochę nie doprecyzowałem.
Wybrałem zawieszenia którego najłatwiej było by dostosować do danego zastosowania.
Wiadomo że host może mieć wyższy anti-squat od virtuala ale za to na końcu skoku nie da się go obniżyć na rzecz pedal-kicku a w wirtualu jest to możliwe.
Oczywiście da się każde z zawieszeń zaprojektować tak by działało albo bardziej nie działało ale brałem pod uwagę jedynie udane konstrukcje.
Jasna sprawa, mój komentarz był bardziej uzupełnieniem. Dzięki za to podsumowanie :)
A co powiesz na systemy jak w np Pole evolink 158 albo już wgl system z nowych pole np vikkelä albo onni
Pole Evolink 158 to dość zwyczajny wirtual.
Te nowsze wyglądają zdecydowanie bardziej „nadzwyczajnie”, ale to dalej wirtual ;) Voima i Vikkela mają parametry typowe dla tego typu systemu.
Dopiero zjazdowy Onni wyróżnia się bardzo niskim brake-squatem, ale też na pierwszy rzut oka widać, że dolny link jest w nim tak długi, że w zasadzie bliżej mu do Horsta, niż do typowego wirtuala. Więc ten model dość ciekawie zaciera granice między tymi dwoma typami czterozawiasowca.
Więcej na blogu Antonia: https://linkagedesign.blogspot.com/search/label/Pole%20Bikes#
W evolinku jeszcze jest „bajer” os korby jest osią zawiasu jestem ciekaw co w teorii takie rozwiązanie może zaoferować
Z punktu widzenia kinematyki, w zasadzie nic. Ale jest to kolejny sposób na nieco inne rozłożenie elementów w przestrzeni (cały układ zawieszenia wędruje mocno w dół) i obejście patentów ;) Taki łącznik na wielkich łożyskach pewnie jest też sztywny.
PS. Oś obrotu na suporcie dużo więcej sensu ma w jednozawiasowcach do dirtu/slope’a – tam pozwala na złożenie singlespeeda bez dodatkowego napinacza.
Jedyna zaleta to że można zrobić SS bez napinacza
No nie za bardzo ;) Zobacz sobie, jak ta rama wygląda.
Niestety, krzywki zawiasu oddalają kolo od suportu
Sorki nie popatrzyłem sobie, myślałem że chodzi o coś w stylu Shine
No to tylko czekać aż się właściciele Yeti dowiedzą i zlecą…
:))
super artykuł, czy mógłyś coś napisać o rozwiązaniu PRO10 od propaina?
Konkretny model Cię interesuje? Bardzo dobrze podjeżdżające ramy, szczególnie Tyee, sporo antisquatu nawet daleko w skoku, z tego powodu pedal kickback jest zauważalny (w Tyee 6 opada ciut wcześniej). Antirise umiarkowany, tył nieźle pracuje na wertepach przy hamowaniu. Przyjemne przełożenia ramy, z mocniejszym spadkiem pod koniec skoku – dobrze pracuje z coilem jak i powietrznym damperem. U siebie miałem damper ze sprężyną stalową i łożyskowaniem na wałeczkach (górny link pracując obraca się o spory kąt, zwykłe tulejki stawiają duży opór i zdarzało się, że łamały dampery sprężynowe oraz pogarszał pracę zawieszenia), co jeszcze poprawiało zachowanie tyłu, łagodząc efekty nienajniższego antirise’u.
Wow, dzięki za super recenzję. Obecnie ujeżdżam Stumpjumpera ale chciałbym dokupić sobie Ekano 2CF na damperze RS ViVid. W Szczyrku spotkałem się z Tyee 6 strasznie mi się spodobał. Niestety nie ma jak przymierzyć się do sprzęta. Masz może wiedzę jaki rozmiar byłby najlepszy dla wzrostu 188?
W tym akurat modelu jesteś idealnie pomiędzy L i XL ;P
Rafałko – dziękuję za ten komentarz, pięknie opisane! :)
2 lata temu byłem na etapie kupowania nowego roweru, po wielu latach jazdy na sztywniaku xc, także po górach, chciałem sobie kupić fs w nowoczesnym geo. Testowałem różne rowery o krótkim /średnim skoku (w celu wejścia w posiadanie uniwersalnej trailówki), ale jak się przejechałem testowo Pivotem T429, to z ciężkim sercem rozbiłem bank i rower wylądował u mnie. Natłukłem nim już 10 tys km w przeróżnych warunkach i terenie i nadal nie żałuję ani jednej złotówki wydanej na ten szpej. Kinematyka DW linku i tej konkretnej konstrukcji to nieustanny banan na gębie w czasie jazdy.
Chętnie bym uzupełnił kolekcję o firebirda, do tłuczenia z większymi prędkościami, ciekaw jestem jak dw link pracuje przy dłuższym skoku i jeszcze sztywniejszym amorze i ramie – ktoś wie gdzie można w bolandzie wypożyczyć firebirda i pobujać się po górskich szlakach?
Heh, u mnie było to samo – przy czym ja po testach 429 zdecydowałem się kupić Switchblade’a :)
Co do testów Firebirda – pisz do Protocycles.pl, czy wiedzą coś na ten temat.
Dzięki, napiszę do nich, może coś doradzą.
W T429 idealnie mi siadła Mka przy moich marnych 178cm, myślisz że w Firebirdzie też celować w ten rozmiar? One są dłuższe niż T429
Tak, zdecydowanie M.
GoRide tez organizuje testy Pivotów
W końcu miałem okazję się przejechać na Firebirdzie. Niestety nie było sposobności na porządny łomot, ale i tak już wiem że znów zamienię płynne aktywa na jeżdżące, – zgodnie ze starą zasadą n+1. Rodzina zapewne będzie mnie namawiać na wizytę u psychiatry :D
Rzeczywiście, – rama sztywna jak płonąca pyta Nerona, wymaga więcej 'pracy ciałem’, ale ten rower zaskakująco fajnie podjeżdża jak na taki czołg (choć oczywiste że pod górę bardziej zmulony w stosunku T429), skacze, i ogólnie całkiem zwinny jest ( zapewne zasługa krótkiego chainstaya).
Obawiałem się że będzie jak autobus, a tak nie jest.
Słyszałem opinie, że sztywność całej konstrukcji to jakaś niby wada tego sprzętu, – jak dla mnie zaleta :)
Mka przy moim wzroście spoko siada, ale na pewno od razu zmienię mostek na krótszy o 1cm.
Gdzie mój liteville?:D
Wszystkie Liteville => punkt 4 :P
Wbrew niektórym opiniom z neta mi na jednozawiasach jeździło mi się bardzo dobrze. Przerabiałem jednozawias z ogniwami pośredniczącymi w Konie, później split pivot w Devinci Wilson, teraz NS Nerd HD, klasyczny jednozawias. Rozwiązanie proste, ale przy mojej jeździe bardziej bikeparkowej sprawdza się świetnie. Miałem porównanie do 4 zawiasu i wirtuala, mogę śmiało powiedzieć, że na odbiór roweru ma wpływ dużo więcej rzeczy niż sam system zawieszenia. Swoją drogą kuszą mnie rowery od Orange, podoba mi się ten styl troglodyty bez żadnych udziwnień
Dzięki za ten komentarz! Taka opinia od kogoś, kto faktycznie jeździ(ł) na takim systemie to wartościowe uzupełnienie artykułu. Niestety obecnie większość osób uważa, że taki jednozawias do niczego się nie nadaje… :(
Miałem Mongoosa Teocali z pływającym suportem, miałem Commencala z faux bar, miałem Alutecha z Horstem, teraz mam Whistle z VPP….. Moim zdaniem najlepiej działał Horst….. może dlatego, że to było 170mm skoku….. kto wie :) ?
Czy zawieszenie w specu enduro, kenevo sl, nowym ransomie to rzeczywiście 6cio zawias? Nie ma elementu łączącego czejnsteja z sitstejem (jak ma to miejsce w equilinku felta). Jest klasyczny horst, tylko połączony z damperem systemem linków.
W takim podejściu delta w evilach jest 5cio zawiasem, gdzie jeden odpowiada za kinematykę zawieszenia, a 4 za progresję.
Takie luźne dywagacje…
Artykuł SUPER.
Ech, miałem nadzieję to poprawić zanim ktoś zauważy, WSZYSTKO POPSUŁEŚ!!! :P
A tak serio – masz całkowitą rację co do Speca. Dodatkowy link kontroluje tylko progresję, tak samo jak w faux barach (czy też Evilu).
Natomiast nowy Ransom to już inna historia i prawilny sześciozawias jak w Felcie (dodatkowy element nie łączy czejnsteja z sitstejem, a dolny link z górnym):
Są 2 linki jest 6ciozawias – choć skrzętnie ukryty
Na prawdę nie chciałem nic psuć, a tym bardziej wszystkiego
Tak poważnie, to dzięki za czujność! :)
Artykuł doraźnie poprawiony, brakuje mi jeszcze ładnej animacji, ale zamodelowanie tego w Linkage idzie mi kiepsko :P
Michał, dlaczego wywaliłeś z artykułu piękna animację zawieszenia Speca enduro ??? W imieniu właścicieli i fanów proszę o jej przywrócenie !!! :)))
A tak na serio to dla mnie jest to najlepsze zawieszenie na jakim do tej pory jeździłem. Mam porównanie z Maestro Gianta, który był w mojej ocenie bardziej sztywny a przez to skoczny i zabawowy oraz Santy, która nie chciała zbytnio skakać i wydawała się trochę zamulona ;)
Spec enduro jest naprawdę super jeżeli chodzi o tzw. „wytrzepy” i ostre haratanie na trasach DH. Łyka wszystko jak przysłowiowy pelikan.
Pewnie duża w tym zasługa dampera Float X2 wraz z jego pluszowym charakterem. Dzięki niemu pokochałem trasy DH w Rużomberoku i nie tylko. Skoczności też mu nie brakuje, kwestia regulacji i wszystko działa jak należy.
Super artykuł, tylko wróć w nim nasze zawieszenie :):):)
Specjalnie dla Ciebie ;)
Dzięki !!! :)
Kto jeździł na Equilink od Felta ten wie o co chodzi :) najlepszy zawias jaki miałem (aktualnie FOLD – nie ma porównania szczególnie na podjazdach).
Właśnie jestem na etapie przesiadania się z rowerów ABP Treka (4 modele z rzędu przez 10 lat) na Virtuala (santa Cruz) pierwsze testy w weekend. Ale już na sucho po złożeniu roweru poczułem że inaczej ten zawias działa. Miękki początek i brak poczucia że gdzieś tam jest koniec.
Jak do tej pory najczulszym zawiasem na jakim Jeździłem był Full Floater od Treka, którego jakieś 6 lat temu porzucili. Teraz może na Sancie powróci choćby częściowo ta uber czułość (mimo dampera powietrznego)
Trzeba próbować różnych zawiasów, ciekawe jak virtual się sprawdzi na trasach enduro :D
Właśnie chciałem napisać że w artykule zabrakło mi słowa o Full Floater. Porzucili? Na stronie Treka można kupić np ramę Fuel Ex’a z tym systemem https://www.trekbikes.com/pl/pl_PL/rowery/rowery-g%C3%B3rskie/rowery-szlakowe/fuel-ex/rama-fuel-ex-c/p/24516/?colorCode=greydark_black
Full Floater to nie jest oddzielny system z punktu widzenia kinematyki – jedynie z punktu widzenia handlowego ;)
Sam fakt, że dolne oczko dampera jest na wahaczu, a nie na przednim trójkącie, nic nie zmienia w systemie. To znaczy coś tam wpływa na krzywą przełożenia/progresji, ale identyczny efekt można uzyskać bez tego rozwiązania, co też Trek potwierdził, porzucając to rozwiązanie.
Ma to znaczenie jedynie dla konstrukcji ramy, w taki sposób, że dolna rura nie jest obciążana przed siły z dampera, więc może być w tym miejscu lżejsza (przynajmniej teoretycznie, bo w okolicach suportu i tak wszystko raczej musi być dość pancerne/sztywne).
Akurat szukałem info o zawieszeniach i jeb :)
Zrezygnowałem wreszcie z opon Maxxis na rzecz Continentala. Obecnie mam Argotala z przodu i Kryptotala z tyłu. To są opony Enduro wersja gumy średnia oplot 330. Opony te to totalna miazga konfrontując z poprzednimi Maxxisami Minionkami i Assegajami. Jazda na ciśnieniu między 08 a 1,2 bara to bajka, to żadne zawieszenie nie da poczucia takiego komfortu na kamlotach. W gumie siła.
Ale jaki to ma związek z systemami zawieszenia? :P
Pewnie ze wystarczy hardtail do enduro jak masz dobrą gumę ;D
No jak nie jak tak.
Do czego służy zawieszenie w rowerze?:
1. A by zrobić łał na kliencie
2. Aby producent zarobił
3. Aby podnieść koszty serwisu
4. Wytłumić nierówności i zamortyzować podczas hopek (na współkę z amorami)
5. Zadbać o przyczepność kół podczas energicznej jazdy.
W te dwa ostatnie punkty wpisuje także guma. Robi to dobrze.
W pewnym przejaskrawieniu potęgę gumy czuć najbardziej dosiadając fatbajka.
Naprawdę nie musisz mi tłumaczyć, że opony są istotną częścią roweru :) Ale nadal nie widzę związku pomiędzy wyborem Maxxis/Continental a różnicami w poszczególnych systemach zawieszenia.
Może bardziej tu by siadł ten komentarz?
https://www.1enduro.pl/maxxis-przewodnik-opony-mtb-enduro-trail-dh/
Gdybyś napisał, że jeżdżąc na takich samych Conti na single pivocie i wirtualu, możesz zauważyć to i to i to… a na Maxxisach to i to i to i że konkludując Maxxisy bardziej pasują do wirtaula a Conti do jednozawiasa to cholera, może twój komentarz miał sens pod tym artykułem. No ale…
A ja mam złe doświadczenie z Conti. Przy niskim ciśnieniu ” wyskakiwały” z obręczy przy ” wykładaniu sie na kolano”
Szacun! Dogłębne kompendium wiedzy, przeczytałem obie części :) Niby wszystko jest zrozumiałe jak czytam, ale nadal trudno jest mi sobie wyobrazić jakiej charakterystyki zawieszenia spodziewać się po konkretnym rowerze. Poza tym znaczący wpływ na kulturę pracy zawiechy ma też sam damper, jego ustawienia, tuning, itd, czy mylę zagadnienia?
Tak – takie jest w zasadzie głównie przesłanie tego artykułu, że trudno się spodziewać określonej charakterystyki po jakimś systemie, bo liczba istotnych czynników jest znacznie dłuższa (ze wspomnianym przez Ciebie damperem i ustawieniami na czele).
może zrobisz jakiś poradnik jak wybrać rower do 7k
Jeśli mówisz o cenach katalogowych: https://www.1enduro.pl/rowery-mtb-hardtail-trail-enduro-do-7000-zl-2023/
Jeśli mówisz o cenach promocyjnych: https://www.1enduro.pl/rowery-mtb-enduro-trail-8000-15000-zl-top-10-2023/
Jaką ramę polecali byście pod loty ze skokiem max 170mm bo już wszystko mi się myli.
Cześć, chciałem się spytać jakiego siodełka używasz w swoim nieelektrycznym Pivocie, bo właśnie zastanawiam się jakie dobrać do swojego roweru enduro ?
Mocno nie w temacie bo o tarczach hamulcowych.
Wspominałeś jakiś czas temu, że przyzwoite zaczynają się w shimano od rt66. Ale teraz są made in china i jedna strona jest gładka, tak piszą w necie i na fotkach rzeczywiście tak to wygląda.
Da się je doprowadzić do użytku np poprzez przejechanie gładkim papierem ściernym czy nie trzeba i w końcu klocki zrobią swoje czy szukać czegoś innego budżetowego ? Tylko wtedy co wybrać.
180mm
Teraz już żadne tarcze shimano nie są wycinane tylko wytłaczane, nawet rt86. Lepiej sobie kupić magury storm hc albo sramy centerline.
podziękował
PS.
Za sramami zostaje raczej tylko sklep, bo u chińczyka tego chyba pełno i jakaś używka czy prawie nówka z olx to moze byc loteria.
Chińskie sramy centerline w niczym nie ustępują oryginałom, testowane. Spokojna głowa.
Czekam na modyfikację urt, na dużym skoku nie, ale do 130 w dawnych czasach na lepsiejszym damperze chodził całkiem fajnie
Fajny artykuł, dzięks.
https://www.blackmath.bike/
a to pod co podpiąć? :)
https://www.facebook.com/1enduro/posts/pfbid02CwpSAhWvQh12XRSX3dDA5wyVQAUnawsp6VwVPMrXFAUwgNcsWPrchJokmF15Npoal
Jeśli chodzi o samo zawieszenie, to jest to zupełnie zwyczajny czterozawias z Horstem (-> punkt 4).
A jaki system zawieszenia ma nowe deviate highlander? High single pivot to jest?
Dokładnie tak.
Dolny link może na pierwszy rzut wprowadzać nieco zamieszania, ale kontroluje on tylko przełożenie na damper. Czyli jest to jednozawias z ogniwami pośredniczącymi, tylko w bardzo nietypowej konfiguracji.
A nikt nic nie pisze o systemie Mondraker ? Dlaczego? Przeciesz to pionierzy downhillu …dziwne
Pisze :P Zero Suspension System z Mondrakerów to po prostu wirtual – patrz punkt 5 :)
PS. Kiedy Mondraker wypuścił swój pierwszy rower (2001, jeśli mnie internet nie myli), downhill był już całkiem nieźle rozwiniętą dyscypliną, również sprzętowo. Chyba nie zaliczyłbym ich do „pionierów” (BTW ich zjazdówki z tamtych czasów, czyli Petrol i Kaiser, miały system czterozawiasowy typu FSR).
Natomiast na pewno byli (trochę później) pionierami geometrii progresywnej, tzn. długiego reacha i krótkiego mostka.
Tak troszkę przesadziłem z tymi pionierami ale celowo …dzięki za odpowiedź downhill to chyba teraz jest dobrze rozwinięty jak się patrzy na tamte modele z 2001…zresztą pierwszy downhill to przecież był na hardtailach @xd
A ja się pytam gdzie Mondraker summum, gdzie to wgl dopasować :D
A ja się pytam, co zrobiłeś z czasem, który zaoszczędziłeś, pisząc „wgl” zamiast „w ogóle” :P
A Summum, podobnie jak wszystkie współczesne Mondrakery, to książkowy wirtual, bliźniaczy np. z DW-Link. Czyli punkt 5.
Czy ja dobrze patrze czy Ghost Riot Trial Essential to czterozawiasowiec z wirtualnym punktem ?Chyba musze 34 raz przeczytać ten artykuł, który uważam za fascynujący.
Dobrze patrzysz :) Typowy wirtual.