Parcul National Retezat - Rumunia

Majestatyczne mgły, podnosząc się z dolin powoli ujawniają, co dzieje się dookoła nas: morze gór, pasma za pasmami ciągnące się nieskończenie po horyzont. Jest jeszcze zbyt ciemno, aby rozpoznać gdzie kończą się szczyty, a zaczyna się bezkształtna masa chmur. Z każdym kilometrem trwającej już kilkanaście godzin podróży, przeżywamy emocjonujący rollercoster, od skrajnej euforii, do czarnej dupy. I tak na zmianę, nie wiedząc jeszcze, że będzie tak do końca!

Wiosną 2016 roku, kiedy to wszyscy z którymi pielęgnujemy znajomości w najlepszy ze znanych sposobów – skrollując ich fajsbukowe profile – wyjechali do San Remo/Finale (niepotrzebne skreślić), my pojechaliśmy do Rumunii!

Ma być jazda tam, gdzie jeszcze nikt nie jeździł

Nie może być tak, że jest jazda tam gdzie wszyscy jadą turnusami jak za czasów PRL do Bułgarii, ma być jazda tam gdzie jeszcze nikt nie jeździł.

Przygoda przez duże P., backcountry przez grube B.

Pomijając szczegóły organizacyjne, z kręcenia globusem wypada na Rumunię – wydaje się wystarczająco dzika, żeby zaznać przygody. Podnosimy poprzeczkę, odrzucając wszystkie przewijające się przez głowę znane pasma – Bihor, Rodniańskie, Maramuresz. Retezat… nie słyszeliśmy nigdy, aby ktoś tam jeździł. To jest to!

Trudno dostępne, słabo skomunikowane, jedno z najwyższych pasm w całych Karpatach, potężne zgrupowanie ponad 20 szczytów powyżej 2000 m n.p.m., a są i takie przekraczające 2500! Wszystko to poprzecinane głębokimi dolinami, wschodnie i południowo-zachodnie części na styku z Górami Godeanu zupełnie dzikie i niezamieszkane, dzięki czemu zachowały swój pierwotny charakter. Cały praktycznie Retzat, jest tak fajny, że zmyślni Rumuni objęli go parkiem narodowym, chroniąc przed nie wiadomo czym. Dla nas to miejsce staje się lekcją, jakiej udzielają nam góry przez kilka dni z rzędu. Głównie pokory!

Lekcja pierwsza: Kalibracja

Trochę już po górach się szwendamy i w miarę ogarniamy te tematy, ale tutaj, to jak uczenie się chodzenia od nowa – samo dotarcie na miejsce startu jest wyzwaniem. Kolejny już kilometr tłuczemy się krętą górską drogą pamiętającą czasy imperium rzymskiego. Może i świetnie nadawały się one do maszerowania legionistów w sandałach, nasz T5 z przyczepą jęczy na kocich łbach, a o zawracaniu nie ma mowy, urwiska po obu stronach skutecznie nam wybijają z głowy takie manewry. Wszystko to wedle mapy/gps odbywa się po jezdnej drodze całkiem niezłej kategorii – mamy trochę inne zdanie w tym temacie.

Tutaj rządzą góry, są wszędzie – i nie ma najmniejszych szans, aby człowiek je sobie podporządkował. Człowiek jest gościem i to mocno zepchniętym do defensywy.

Zostawiając za sobą ostatek cywilizacji – osadę Nucsoara, pierwszego dnia ambitnie celujemy, aby dostać się na główną grań parku, powyżej 2000 metrów, pętlą połączyć przełęcze Saua Ciurila i Saua Lolaia, zamykając ją w okolicach wodospadu Stanisonarei – palcem po mapie, czad!

Jedziemy. Sama już jazda w głąb doliny, pierwsze mijane schronisko – opuszczona na zimę chata w  okolicach  1000 m, cab. Carnic-Cascada utwierdza nas w przekonaniu, że słusznie było zabrać do plecaczka trochu gorzałki, bo na wydawanie rumuńskich plastikowych pieniążków na schroniskowe uciechy raczej szans nie będzie. Schroniskowe uciechy zabite są na zimę dechami po sam komin.

Połykamy kolejne 500 m w pionie, przeskakując podjazdem z lewej na prawą stronę strumienia, który wali kaskadami na spiętrzeniach i szeroko rozlewa się w miejscach na które pozwala dolina. Wszystko to, co mijamy przypomina Tatry Zachodnie, tylko skala jest inna – to co tu widzimy, jest większe, bardziej dzikie i niedostępne. Opuszczona po zimie, osada wciśniętych w las chat, będących częścią schroniskowego kompleksu cab. Pietrele, wygląda depresyjnie, pogrążona w wilgoci z zatykającym zimnem bijącym z piętrzących się prawie 1000 metrów powyżej śnieżnych gigantów! Jesteśmy malutcy.

Bajka tylko dla dorosłych

Temperatura rośnie na podejściu, kontemplujemy formacje powykręcanych korzeni pnących się prawie po pionowych ścianach zbocza, którym się wspinamy żółtym szlakiem – bajeczne agrafki najwyższej klasy, aż proszące się aby pokonywać je w drugą stronę. Co to jest za miejsce cudowne!

Miny szybko rzedną powyżej granicy lasu, rumosz skalny którym poprowadzony jest szlak, jest rozrzucony niczym podczas igraszki gigantów, głazy wielkości furgonetki bez ładu i składu giną po kilkudziesięciu metrach pod warstwą śniegu. Każdy krok to kilka prób utrzymania się na nogach, brnąc czasami po pas w śniegu.

Na przełęcz Saua Ciurila docieramy totalnie wypompowani, przemoczeni i poobijani, ze sporym niedoczasem. Ale widok zacny. Majestatyczne szczyty pokryte ogromnymi zwałami śniegów, które sprawiają wrażenie, że nie topią się nigdy, są teraz na wyciągnięcie ręki –  wiosna i lato jeszcze długo nie zawitają w to miejsce, choć słychać ogromny huk przemiany tej masy śniegu w wodę. Zaczyna zacinać deszcz, który zaraz potem zamienia się w śnieg. Uroczo!

Nic nie robiąc sobie z przytyków pogody, śmiało trawersujemy ten zupełnie niejezdny odcinek do skrzyżowania z niebieskim szlakiem, który ma nas sprowadzić do górnego piętra doliny z której tu przyciągnęliśmy. Pokonanie 2 km zajmuje nam ponad 2 h, najgorsze z możliwych tyranie do porzygu, dla części z nas w dosłownym tego słowa znaczeniu.

Jazda w dół w takich miejscach, cały niebieski szlak wzdłuż kipiących kaskad Stanisoarei, w miejscu tak pierwotnym w swojej naturze, to zupełnie inne doznania.

Wszystko jest przeciwko tobie!

Taki test na wytrzymałość nerwów, koncentrację i umiejętności techniczne jeźdźca. Zmurszałe, pokryte wilgocią i jeszcze wczoraj lodem skały są tak śliskie, że po zetknięciu z oponą natychmiast zmieniają kierunek jazdy, najczęściej na zupełnie przeciwny do zamierzonego. Poukładane kamienie – zawsze na sztorc – tylko czekają, aby katapultować cię w otwierającą się przed Tobą przepaść. Wystrzegaj się tylko drzew i korzeni na szlaku. One kładą nas jednego za drugim, bez litości.

W sumie nie do końca wiemy jak to możliwe, ale jeszcze przy akceptowalnym do jazdy świetle, zostajemy wypluci przez dolinę bez większych uszkodzeń, nie licząc powierzchownych obtarć, obić i złamanej psychy. Kompletnego przemrożenia i przemoczenia od kilku godzin nie ma co nawet liczyć. Solidny dzień wypełniony przygodą za nami. O to chodzi!

Lekcja druga: wnioski, a logika formalna

Skąpane w słońcu połoniny, rozległe grzbiety ciągnące się nieskończenie w swej miękkości… tego nam było trzeba dzisiaj! Pruliśmy przez miasteczko Rau de Mori, nie mogąc oderwać oczu od karykaturalnych form dachów, jakie przybierają rumuńskie domy – dach to wyznacznik majętności rodziny, więc odpimpuj swój na wzór buddyjskiej świątyni, mimo że mieszkasz w klocku z pustaków – nieważne. Masz dach jak budda, masz szacun na dzielni!

My szacun zdobyliśmy wczoraj, wyciągnęliśmy też wnioski – jazdy powyżej 1800 m n.p.m. nie ma, wystrzegać się również należy odkrytych fragmentów powyżej lasu, gdzie szlak kluczy między skałami, no i na północ skierowanych dolin. Cywilizacji może być więcej, bo rumuńskie pieniążki gotowi rozpuszczać jesteśmy natychmiast – wszystkie nasze wymagania spełnia Complex Alpin Rausor… no może poza ostatnim, kasy nadal przepić gdzie nie ma.

Jazda jak z bajki, singlami i ścieżkami przemytników wspinamy się do góry, raz tylko niebezpiecznie zbliżając się do granicy śniegów – 1827 m. Vf. Pacuiu, to kulminacja dzisiejszej wyrypy – potem spływamy przez kolejne szczyty w dół, przez Vf. Caruntu, Chiciura, gubiąc niezliczoną ilość razy szlak na szerokich polanach, odnajdując go często zupełnie przypadkiem, kiedy wchodzi do lasu.

Wielokrotnie napotykamy ślady działalności człowieka, szałasy, poidła i zagrody – na polanach w sezonie wypasane są owce i inna baranina, ale jeszcze nie teraz, teraz nie spotykamy nikogo.

Dzień zupełnie inny od poprzedniego, esencja jazdy enduro – turystyki rowerowej w najlepszym wydaniu, przemierzania gór w poszukiwaniu przygody w gronie przyjaciół, czerpania z natury tego, po co sięgnęła wczoraj. To przywraca stan równowagi.

Przed wyruszeniem w drogę musisz zebrać drużynę

Syndrom dnia trzeciego – czymkolwiek on jest – dopada nas na całego. Od rana rzygam jak kot, przeżywając okrutne męki – to efekt rumuńskiego melanżu jaki nas porwał minionej nocy. Winą można śmiało obarczyć gwiazdę wczorajszego wieczoru, rumuński bimber śliwkowy pity z naczyń laboratoryjnych. Wina leży po jego stronie – bezdyskusyjnie!

Kiedy już odzyskujemy wzrok, kierujemy go na potężną rzekę Temesz – to dopływ Dunaju oddzielający góry Retezat od pasma Ţarcu. Na granicy parku, rumuńscy inżynierowie dokonali cudów betonowania wody w poprzek i spiętrzyli masy wody ogromną tamą. Koncept przygody jest zacny, chcemy w miejscu gdzie Temesz, łączy się z dopływem Zlata, rozpocząć wspinaczkę na górę o tej samej nazwie, przed wierzchołkiem przetrawersować w kierunku Vf. Lapusticul, bo na samej Zletej czujemy kopne śniegi, a na sam koniec zaliczyć ponad 1000 metrów zjazdu niebieskim szlakiem do górnej części spiętrzenia.

Mimo, że w głowie huczy niemiłosiernie, na sam widok powykręcanych zygzaków na mapie, raźno wspinamy się metr po metrze do góry. Pierwotna puszcza, zmurszałe pnie i niewidoczna linia szlaku.

Przez spory kawałek dołącza do nas 6. uczestnik wyrypy, pies. Żaden tam wsiowy obszczymurek, tylko  prawdziwy rumuński owczarek, prowadzi nas singlem po rumuńskiej dziczy – czad! Niestety podczas jednej z przepraw przez rwący potok, musimy pozostawić go na drugim brzegu – samodzielnie nie jest w stanie przedostać się z nami, a pomaganie mu w przeprawie może być nierozsądne – nie będzie miał jak wrócić. Szkoda, czuliśmy się raźniej, mając za przewodnika lokalesa, tym bardziej, że co chwila mijamy ostrzeżenia przed niedźwiedziami. Trudno, będzie musiał wystarczyć gwizdek.

Lekcja trzecia: TVN meteo

Po dotarciu powyżej granicy lasu, która po tej stronie gór niebezpiecznie zbliża się do 1800 m, czyli naszej umownej granicy śniegu, zarządzamy biwak w jednym z szałasów. Rozległe polany pokryte roślinnością, krzyżówką jarmużu ze szczawiem, któremu najwyraźniej zimowanie pod śniegiem nie zaszkodziło, w ciągu miesiąca pewnie zapełnią się baraniną. Na razie pusto.

Braki w poszyciu w szałasie nadrabiamy resztkami bimbru z winem, na ognisku wesoło skwierczą baranie kiełbasy i słonina.

Boże jacy byliśmy głodni!

Jest już grubo popołudniu –  poza problemami z życiem o poranku części z nas, dostaliśmy też za swoje na podejściu – na ostatnich 300 metrach ponownie walczyliśmy o każdy metr w pionie z głazowiskiem, którym fantazyjnie poprowadzono szlak. No i trzeba jeszcze doliczyć kilka godzin pod maską samochodu, kiedy to w rumuńskiej dolinie wybucha nam kawałek silnika. Na szczęście reperujemy za pomocą puszki po piwie, linki przerzutkowej i kilku śrub z mostka Syntace. Pestka!

Faktem z którym mierzymy się w tempie przyspieszonym, jest zmiana planów i zjazd tą samą drogą, którą tu przybyliśmy – nie popełniamy tego samego błędu co pierwszego dnia, cały podjazd/podejście to bajkowa droga w dół, którą postanawiamy wykorzystać do ewakuacji. Kiedy my zajadaliśmy się przysmakami, zapijając gorzałą, pogoda zmienia się diametralnie – naciągają czarne, kłębiące się chmury, temperatura spada do 2 stopni i prący ku nam front wysypuje z siebie ze wściekłością grad, a zaraz potem śnieg.

Na koniec tej gorączkowej ewakuacji, kiedy w popłochu opuszczamy biwak, nagrywam telefonem krótki film – oglądany z kanapy, pokazuje mizerny widok: 5 chłopa, w dziurawym szałasie na 1800 m, w krótkich gaciach walczy o utrzymanie ognia  przy nadciągającym sztormie. To wszystko gdzieś w rumuńskich, zapomnianych przez wszystkich górach!

A  zjazd… Zjazd to już zupełnie inna bajka! Zanim dotrzemy do granicy lasu, dopada nas armagedon. Wali tak strasznie, wszystkim, ze wszystkich sił, że nie bardzo wiemy, w którym kierunku należy iść, już wcześniej nie wiedząc, który to był ten dobry kierunek. Na pewno nie ten. Sporą część w dół i to już w siodle, pokonuję bez czucia w palcach, początkowo myśląc, że to wina hamulców – hamulce hamują, to ja nie czuję jak naciskam na klamki.

Z każdym metrem jest nam coraz cieplej, trwa tu walka o każdy metr, amortyzatory chlupoczą olejami, tarcze popiskują, przez las co rusz niosą się przekleństwa, trzaski i zgrzyty konfrontacji sprzętu z naturą, ale nikt się nie zatrzymuje – jedziemy jak w transie. Pokonując najtrudniejsze formacje, zakręty i sekcje skalne, do wypłaszczenia doliny docieramy cali mokrzy, tym razem od potu. Dymi się z nas, głowa kipi z euforii, a łapki same się składają do przybijania piątek. Tylko trochę się trzęsą.  Z nadmiaru adrenaliny.

Czas do domu!

Żegnaj Retezat, za rok jedziemy do San Remo!

Zobacz też:

• 100+ na 27+
• Miejsca: Lago di Garda