Fatbike - po co to komu?

Do pokoju szedłem niepewnym krokiem. Może się jednak wrócić? Po kask i rękawiczki sięgałem z przerażeniem. Co ja właśnie zrobiłem?! Stres jak przed startem odcinka specjalnego. Co to będzie? Czego się spodziewać? Czy bezsensownie stracę dzień jazdy po rewelacyjnych podhalańskich singlach? Czy dam radę nadążyć za innymi? Jak ja zjadę ściankę? A co jak coś popsuję? Nawet nie mam zapasowej dętki…

Takie myśli towarzyszyły mi tuż po… pierwszym wypożyczeniu fatbike’a. W przechowalni samotnie czekał mój wypieszczony i na wskroś objeżdżony Canyon, a w planach na ten dzień były typowe trasy enduro, bez grama śniegu czy piasku. Mimo to, coś mi strzeliło do głowy, żeby w końcu spróbować czegoś całkiem nowego, a we flocie rowerów testowych nie było nic bardziej odjechanego od fata na oponach 4,8″. Cóż, klamka zapadła, umowa wypożyczenia podpisana. Jakoś to będzie.

Artykuł powstał dzięki pomocy Fatbike Polska i Rose Bikes, ma jednak charakter niekomercyjny.

Co to jest fatbike?

Jeśli nigdy nie miałeś kontaktu z takim rowerem, garść suchych faktów dla Ciebie. Faty, tłuściochy, grubasy, tłuszczaki, grubcie – to rowerowe odpowiedniki monster-trucków, toczące się na oponach o szerokości od 4″ wzwyż. Większość nie przekracza 5″, jednak sporadycznie pojawiają się jeszcze większe potworki. Oczywiście takich balonów nie da się upchnąć do normalnego roweru, więc faty to też:

• charakterystyczne szerokie obręcze z „dziurami” zmniejszającymi masę (szerokość 70/80/100 mm);
• szerokie piasty (135/142/150 mm z przodu i 170/177/190/197 z tyłu);
• szerokie suporty (100/120 mm);
• miękkie przełożenia (przednia zębatka poniżej 30 zębów);
• oczywiście pasujące do tego wszystkiego ramy i widelce (zazwyczaj sztywne).

Jeśli od wymienionych cyferek jeszcze nie boli Cię głowa, to niezły z Ciebie twardziel. Wszystko jest tu zależne od wybranej szerokości opon, a Boost i wszystkie Pressfity to pikuś przy „standardach” fatbike’owych. Moja rada: nawet nie zaprzątaj sobie głowy technikaliami. Im mniej o nich wiesz, tym więcej masz frajdy z jazdy. Bo faty to przede wszystkim zupełnie nowe doświadczenie.

Jak się jeździ na facie?

Inaczej! Już stojąc w miejscu czuć tarcie opony o podłoże przy kręceniu kierownicą. Nie tylko przez szerokość – naciskając oponę palcem masz wrażenie, że ktoś zapomniał ją napompować. Nie odbiega to zbytnio od prawdy, bo ciśnienia w fatach są tak niskie, że trudno je zmierzyć manometrem. Zwykle w okolicach 0,3-0,7 bara (4-10 psi). Dobór ciśnienia jest kluczowy – pamiętaj, że opony to tutaj ponad 100 mm skoku „zawieszenia”, ale… praktycznie pozbawionego tłumienia. Napompujesz za dużo – opony będą podskakiwać jak blachary na disco.

Szerokie jak walec i miękkie jak kisiel opony mają na celu jeden efekt: trakcję! Przyczepność fata to klasa sama w sobie. Podczas pierwszej jazdy po mokrych singlach Rowerowego Podhala, jadąc za riderami na rowerach enduro musiałem z przymrużeniem oka traktować ich walkę na wyślizganych korzeniach i błotnych pułapkach. Fatbike po prostu po tym wszystkim przetaczał się jak czołg, nawet nie dając mi znać o tym, co dzieje się pod kołami.

Precyzyjny wybór linii przypomina wycinanie wyrostka robaczkowego za pomocą siekiery

Tu dochodzimy do pierwszej wady fatbike’ów. Przyczepność jest w nich potężna, ale… niezdefiniowana. Precyzyjny wybór linii i wyczucie podłoża są tu bardzo ograniczone i przypominają wycinanie wyrostka robaczkowego za pomocą siekiery. Po prostu wiesz, że możesz cholernie dużo, ale nie wiesz, ile i gdzie dokładnie. Do tego dochodzi wymagające przyzwyczajenia zachowanie na koleinach i trawersach – grube opony same „ciągną” w stronę zbocza, co po przesiadce z opon 2,3″ potrafi niemiło zaskoczyć.

A opory toczenia?

Mięśnie i płuca bolą już od samego patrzenia na 1,5-kilogramowe, 4,8-calowe opony napompowane do 0,3 bara. Ale jak jest w praktyce? Opory toczenia to chyba największe zaskoczenie dla każdego, kto pierwszy raz wsiada na tłuściocha. Rower po prostu jedzie, i to w dodatku dość żwawo! Duże znaczenie ma fakt, że większość grubasów to sztywniaki lub hardtaile (choć są i fulle), więc dla osoby przyzwyczajonej do 160 mm skoku, każdy będzie zrywny i efektywny. Połączenie tego z rewelacyjną trakcją i płynnym przetaczaniem po przeszkodach powoduje, że na podjazdach bez problemu można dotrzymywać tempa kumplom na rowerach enduro.

W terenie nie ma więc się czym martwić, a co z asfaltem? No cóż… Tu już niestety masa i galaretowatość opon daje w kość. Wrażenia będą znajome dla każdego, kto miał kiedyś w endurówce opony 2-ply z ciężką dętką. Nagrodą jest zajebisty dźwięk pikującego bombowca B-52 na asfaltowych zjazdach ;)

Ale umówmy się – fatbike’i nie służą do jazdy po enduro-singlach ani po asfalcie. To jakby narzekać, że Hummer wykręcił słaby czas na Nürburgringu. Do czego więc stworzono faty?

Śnieg

Do rozwoju fatów najbardziej przyczyniły się zawody organizowane na Alasce i takie warunki najbardziej sprzyjają grubym oponom, które dzięki większej „flotacji” (termin bardzo lubiany przez fat-fanów ;)) nie zapadają się tak bardzo w śniegu i oferują dobrą przyczepność. Mimo to, jazda jest możliwa raczej po ubitym śniegu (np. szlaki uczęszczane przez biegaczy narciarskich i pieszych) i w dalszym ciągu wymaga sporych umiejętności. Trudno jednak o lepszą zimówkę od fata – do tego stopnia, że posiadanie go zupełnie zmienia sposób postrzegania zimy (śmiej się w oczy trenażerowi!).

Piasek

Fatem bez problemu pojeździsz po bałtyckich plażach czy Pustyni Błędowskiej. Na suchym, sypkim piasku dalej trzeba mieć dobrego skilla, ale nawet bez niego i tak przejedziesz miejsca, w których zwykłe opony dawno by się zakopały.

Off-road

Na facie, jak na żadnym innym rowerze, możesz sobie pozwolić na jazdę poza jakimikolwiek trasami. Po prostu wbijasz się w las, ignorując miękkie podłoże usłane gałęziami i lecisz na azymut. Na dłuższą metę to trochę bez sensu :) ale raz na jakiś czas ścięcie zakrętu „na dziko” daje kupę frajdy.

Kwestią dyskusyjną jest zachowanie fatów w błocie. Krótkie błotne pułapki pokonuje się świetnie, przelatując po prostu górą. Ale dłuższa jazda w gliniastym błocie zapycha skromny bieżnik opon, a ich duża szerokość utrudnia przebicie się do twardszego podłoża.

Dla kogo fatbike?

Na pewno nie dla osób skrytych i skromnych. Mając fatbike’a, możesz zapomnieć o anonimowości. Jadąc na nim, co chwilę będziesz słyszał za plecami: „tato, dlaczego ten pan ma takie grube opony?”. W przypadku co głupszych dorosłych często przechodzi to w hejt i złośliwości. Tego zresztą nie brakuje nawet w kręgach osób mocno wkręconych np. w enduro, które nigdy nie miały okazji pojeździć na tłuszczaku. Jeśli zaliczasz się do tej grupy, koniecznie spróbuj i przestań pisać farmazony o śmieszności i bezsensowności grubych opon.

Ale faty największy „power” mają w przypadku początkujących. Swoim wyglądem, ale też łatwością jazdy i przyczepnością przyciągają do siebie ludzi nie jeżdżących na co dzień w terenie. Przykładowe grupy, które powinny się nimi zainteresować to: trekkingowcy (zarówno piesi, jak i rowerowi), bikepackerzy, rekreacyjni narciarze biegowi, leśniczy, myśliwi, przełajowcy czy wszystkie osoby odstawiające rower na zimę.

Czy warto kupić fatbike’a?

No dobra, czyli wszystko fajnie i trzeba kupić?

Jeśli mieszkasz nad morzem czy w innym mocno piaszczystym rejonie – tak.
Jeśli mieszkasz na planecie Hoth lub regularnie jeździsz po górach zimą – tak.
Jeśli rzadko jeździsz utwardzonych po trasach i lubisz się wyróżniać – tak.

Fat pewnie będzie Twoim trzecim rowerem w garażu, ale i tak będziesz w stanie go wykorzystać i wyciągnąć z niego kupę frajdy.

Polecam Ci jednak zakup wersji z przednim amortyzatorem – cholernie dużo zmienia i bardzo poszerza zakres możliwości również na trudnych, technicznych trasach, o czym przekonałem się testując świetnego Rose’a The Tusker. Na tą chwilę do wyboru masz w zasadzie tylko Rock Shoxa Bluto. Z powodu wspomnianych wcześniej (anty)standardów, unikaj też samodzielnego składania roweru – po prostu kup gotowca, zaoszczędzisz sobie sporo nerwów i oczekiwania na trudno dostępne (i absurdalnie drogie) części.

Jeśli możliwości fata wykorzystasz tylko kilka razy w roku, dużo bardziej opłacalne jest jego wypożyczenie

Jeśli jednak – tak jak ja – możliwości fata w pełni wykorzystasz tylko kilka razy w roku, dużo bardziej opłacalne jest jego wypożyczenie. Ja dwukrotnie jeździłem z Fatbike Polska i mogę z czystym sumieniem polecić. Rower można sobie wypożyczyć w Krakowie, ale dużo lepiej wybrać się na zorganizowaną wycieczkę z Łukaszem (właścicielem). Za ciut więcej, niż kosztuje dętka do fata, masz całodziennego tripa np. po wspomnianej Pustyni Błędowskiej, czy po zaśnieżonej Dolinie Chochołowskiej. Wystarczy pojawić się na miejscu startu – o jakichkolwiek kwestiach sprzętowych możesz zupełnie zapomnieć, a po wycieczce nawet nie musisz myć roweru ;) Fajna sprawa. Jest to też dobry sposób na obycie z tematem, jeśli wahasz się, czy kupić własnego grubasa.

Podsumowanie

Na początku na fatach jeździło się tylko po śniegu i wszystko było jasne. Teraz lansuje się je niemal jako rowery dla Kowalskiego – o co chodzi w tym fenomenie?

Jednym słowem: o fun.

Grube opony mają w sobie mega przyciąganie i już samym wyglądem zachęcają do wskoczenia na siodełko i wjechania w najbliższy krawężnik. Nie są idealne do wszystkiego, są drogie, wolne na asfalcie, męczące na technicznych trasach i wywołują skrajne reakcje osób postronnych. To wszystko wymusza na Tobie odcięcie się od tych wszystkich pierdół: zignorowanie hejterów, wyłączenie Stravy, puszczenie trenujących kumpli przodem. I skupienie się wyłącznie na jeździe.

Chyba właśnie to, a nie trakcja czy flotacja na śniegu, decyduje o ich coraz większej popularności.

Jeśli artykuł Ci się podobał, udostępnij go proszę na Facebooku i rzuć okiem na podobne!

• Bikeporn: Rose The Tusker
• Hajlajtsy: Fat Bike Race, Góry Stołowe
• Postanowienia noworoczne, które będziesz chciał zrealizować
• Rozmiar kół do enduro: 26″ / 27.5″ / 29″